اوتیسم
اوتیسم نوعی اختلال رشدی محسوب می شود که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی بروز می‌کند، علائم این بیماری تا پیش از سه سالگی بروز می‌کند اما علت اصلی آن ناشناخته است، اوتیسم در پسران شایع‌تر از دختران بوده و ضعف در برخورد اجتماعی، رفتاری، ارتباطی و تکرارپذیر بودن این برخوردها از شاخص‌ترین مشکلات مبتلایان به آن است.
اوتیسم یا درخودماندگی» نوعی ناتوانی ذهنی است، فرد مبتلا به اوتیسم در خیال پردازی، تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط با محیط اطراف خود مشکل دارد و مواردی مانند حساسیت، دلبستگی‌های غیر معمول، حرکات تکراری، خودآزاری و پرخاشگری در این کودکان دیده میشود. این اختلال در بین کودکان رایج است و تشخیص آن در بدو تولد ممکن نیست و هزینه‌هایی سنگین بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند.
اختلال اوتیسم چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
اختلال اوتیسم در سه سال اول زندگی بروز می‌کند، شاخصه اصلی اوتیسم نقص در ارتباط و تعاملات اجتماعی و بروز رفتارهای کلیشه‌ای و خزانه رفتاری و حرکتی است. این اختلال متغیر و با طیف شدید تا خفیف متغیر است و بر درک افراد از دنیا و تعاملاتشان با دیگران اثر می‌گذارد. اوتیسم اختلالی مادام العمر است.
افراد مبتلا به اوتیسم با مشکلاتی مانند کم توانی ذهنی، اختلال یکپارچگی حسی، اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه، صرع و مشکلات گوارشی مواجهه و از این رو نیازمند سطوح حمایتی مختلف هستند.
علل ابتلا به اختلال اوتیسم
پژوهشگران تاکنون نتوانسته‌اند به طور دقیق علت بروز اختلال طیف اوتیسم را کشف کنند اما معتقد هستند احتمالاً چندین ژن، ترکیب با عوامل محیطی، در ایجاد اختلال اوتیسم دخیل است. در برخی مطالعات، نابهنجاری‌های چندین ناحیه مغزی شامل مخچه، آمیگدال )بادامه) و هیپوکامپ به عنوان علت این اختلال شناسایی شده است؛ این یافته‌ها قابل توجه و مهم هستند و نیاز به مطالعات بیشتر دارند.
علائم اوتیسم؟
اوایل والدین کودک مبتلا به اوتیسم متوجه می‌شوند که کودکشان نمی‌تواند صحبت کند و مانند سایر کودکان هم سن خود رفتار کند اما ممکن است کودک مبتلا به اوتیسم مانند سایر کودکان و در سن آنها شروع به صحبت کند و در ادامه مهارت‌های کلامی خود را از دست دهد.
علائم و نشانه‌های اوتیسم بیشتر قبل از سن ۳ سالگی خود را نشان می‌دهد ؛ تاخیر در یادگیری صحبت کردن یا صحبت نکردن و مشکل شنوایی شایع ترین علائم اولیه هستند.کودکان مبتلا به اوتیسم در تولید اصوات گفتاری، پیشرفت زبانی و ارتباط غیرکلامی با مشکلاتی روبرو هستند. از این رو ارتباطات اجتماعی برای این کودکان چالش برانگیز است. کودکان مبتلا به اوتیسم یا اصلاً حرف نمی‌زنند یا در ساخت جملات مشکل دارند.
انواع رفتارها، علایق و بازی‌های تکراری مثل تاب خوردن مداوم، علاقه غیرطبیعی به بعضی از اشیاء و ناراحت شدن در صورت تغییر برنامه روتین زندگی، ناتوانی در گفتن اسم، برقراری ارتباط چشمی، اجتناب از نوازش شدن و بغل شدن و یا کمک نخواستن، ناتوانی در شروع مکالمه و صحبت با دیگران و یا عدم توانایی در حفظ مکالمات از علائم اوتیسم است. از دیگر علائم اوتیسم می‌توان به حساس بودن به نور، صدا و یا لمس شدن و در عین حال بی توجهی به درد، عادات غذایی عجیب، همچون خوردن تعداد کمی از انواع غذا و یا خوردن مواد غیرخوراکی همچون گچ یا خاک، خودزنی مثلا کوبیدن سر به زمین یا دیوار اشاره کرد.
علائم اوتیسم در چه سنی دیده میشود؟
علائم اوتیسم از زیر سه سال خود را نشان می دهند و نخستین علائم آن را حتی از مدت‌ها قبل یعنی زمانی که کودک نوزادی شیرخوار است نیز می‌توان تا حدودی مشاهده کرد زیرا این کودکان بر خلاف سایر بچه‌ها هنگام شیر خوردن به چشمان و صورت مادرشان نگاه نمیکنند و به عبارتی تمایلی به برقراری تماس چشمی ندارند، با این حال ویژگی های بارز این اختلال تا سه سالگی مشهود نخواهد بود.
اوتیسم سه گروه علامت دارد؛
کودکان مبتلا به اوتیسم برخلاف سایر کودکان در مرحلۀ پیش زبانی چیزهای جالب را با انگشت اشاره خود نشان نداده و به جلب توجه دیگران اهمیتی نمی‌دهند. این کودکان رفتارها و روابط هیجانی بین افراد را به خوبی درک نمیکنند؛ به‌طور مثال بی‌علت می‌خندند و بدون اینکه با موضوع خنده‌داری روبه‌رو شده باشند، هیجان‌زدگی خود را به شکل خاصی بروز می‌دهند، هنگام خوشحالی حرکتی شبیه بال زدن نشان می‌دهند، بالا و پایین می‌پرند و یا می‌لرزند؛ مبتلایان به اختلال اوتیسم شاید مقاوم، ناسازگار یا بیش از حد فعال باشند، همچنین تحریک پذیری یا پرخاشگری از خود بروز دهند.
تشخیص اختلال اوتیسم
متاسفانه چون هنوز علت اصلی این بیماری ناشناس است، راه‌های پیشگیری از آن نیز به طور قطعی قابل تشخیص نیست، در سراسر دنیا هیچ درمان قطعی دارویی برای آن وجود ندارد و داروهای مورد استفاده نیز تنها برای کاهش علائم اختلال اوتیسم کاربرد دارد. یعنی راهبرد مشخصی برای پیشگیری از ابتلای کودکان به این اختلال وجود ندارد و متاسفانه بیماری دائمی است و با دوا درمان خوب نمیشود. چرا که ساختار مغزی در این بیماری آسیب دیده است.
اوتیسم درمان‌پذیر است؟
متاسفانه هیچ دارویی برای درمان اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، البته برخی از داروها برای درمان این بیماری تجویز میشود اما فقط نشانه‌های جانبی این اختلال را کاهش می‌دهند و نمی‌توان آن را به طور کامل درمان کرد؛ می‌توان گفت هرگونه اقدامی که منجر به بهبودی و یا حتی پیشگیری از وخامت علائم و نشانه‌های کودک شود، به نوعی درمان به حساب می‌آید و باید حتما پیگیر درمانهای موجود شد و به هیچ وجه چنین کودکانی را نباید به حال خود رها کرد.
لازم به یادآوری است این کودکان نیازمند آموزش‌های لازم در زمینه‌های رفتاردرمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و آموزش و مشاوره با والدین و غیره هستند و در صورتی که خانواده ها توان هزینه کردن و مراجعه به مراکز تخصصی به اوتیسم را داشته باشند تا حدود زیادی از پیشرفت و آسیب زایی آن جلوگیری میشود و کودک ارتباط خیلی بهتری با دنیای پیرامون خود برقرار خواهد کرد.
روز ۲ آوریل (۱۳ فروردین) روز جهانی آگاهی از اوتیسم» نامگذاری شده است.
احمداداوی
روانشناس بالینی
درباره این سایت